VWO Aardrijkskundequiz: wat je moet weten (2023) (2023)

Het eerste deel gaat over globalisering en de compressie van tijd en ruimte, globale verspreidingspatronen en grootstedelijke gebieden.

Globalisering is het proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie. Op het examen moet u de kenmerken van globalisering in elke dimensie begrijpen. Je moet ook de wereldsysteemtheorie kennen. Deze theorie zou je moeten kunnen toepassen op de ontwikkeling van het verplaatsen van productie naar lagelonenlanden of grote steden. Het concept van tijd- en ruimtecompressie maakt globalisering mogelijk. Je moet het verschil kennen tussen relatieve en absolute afstanden. Bovendien moet je hiervoor technologische vooruitgang in transport en informatica kunnen toepassen. Tot slot moet je het proces van globalisering en de economische, politieke en geografische impact ervan door de eeuwen heen kunnen beschrijven.

Relatiepatronen en wereldwijde distributie onderzoekt hoe landen worden gerangschikt en vergeleken. De termen bevolkingsdichtheid en verstedelijking zijn hier van belang. Leer bovendien hoe demografische, sociale, culturele en economische factoren van invloed zijn op de sterfte- en geboortecijfers in een gebied. Welvaart binnen een regio of tussen regio's kan bijvoorbeeld worden gemeten aan de hand van het Bruto Nationaal Product. U moet de voordelen en beperkingen van deze indicator begrijpen.

Globalisering heeft geleid tot het ontstaan ​​van wereldsteden. Deze steden spelen wereldwijd een belangrijke economische, culturele of politieke rol. De drie grootste steden ter wereld zijn New York, Londen en Tokio. Op het examen moet je de kenmerken van de metropool kunnen blootleggen. Kijk of je in deze context ook termen als metropool, stadsnetwerk en groot havengebied kunt omschrijven. Voor het examen moet u drie grootstedelijke gebieden in de Verenigde Staten kennen. Het zijn New York, Los Angeles en Washington. Zorg ervoor dat u de economische, culturele en politieke kenmerken van elke regio begrijpt.

In deze paragraaf worden de aarde, het landschap en de Middellandse Zee als natuurlijke systemen behandeld.

Het land heeft te maken met endogene en exogene processen. Deze processen hebben de vorming van de aarde beïnvloed. Endogene processen komen uit de aarde. Exogene processen beïnvloeden de staat van buitenaf.

Voor endogene processen is het noodzakelijk om de verschillende lagen van de aarde te begrijpen. De overlappende plaat beweegt door de lont. Leer het verschil tussen divergerende, convergerende en vervormende plaatgrenzen. Deze "platentektoniek" leidt tot de vorming van aardbevingen, vulkanen en bergen. Kijk of je weet hoe vulkanen werken, hoe aardbevingen gebeuren of welke bergen kunnen ontstaan. Voor exogene processen moet je verwering, erosie en afzetting kunnen beschrijven. Bijvoorbeeld fysieke en chemische slijtage. Of hoe materialen worden getransporteerd en afgezet tijdens erosie. Aardverschuivingen kunnen ook massatransport van materiaal veroorzaken. Zorg ervoor dat u ook meer te weten komt over de verschillende soorten aardverschuivingen.

Endogene en exogene processen creëren en breken gesteenten af. Het zou ook leuk zijn om hydrologie, de gesteentecyclus en de koolstofcyclus in deze context te plaatsen. Leer hoe water verdampt en als regen terugkeert naar de zee. en hoe dit proces slijtage en zetting beïnvloedt. Ook is het goed om de verschillende soorten gesteenten te kennen (en waar ze vandaan komen). Ten slotte moet u begrijpen hoe koolstof wordt opgeslagen en vrijgegeven. Andere factoren die de buitenkant van de aarde beïnvloeden, zijn de bollen die de aarde omringen. Denk bijvoorbeeld aan de atmosfeer, de hydrosfeer en de biosfeer. Verder moet je iets weten over de circulatie van de atmosfeer en de oceaan. Leer hoe gebieden met hoge en lage druk worden gevormd. en hoe warme en koude zeestromingen stromen. Beide hebben een grote invloed op het weer en vormen verschillende klimaatzones.

In het onderwerp Landschapsbanden leer je over zes poolgebieden en begrijp je hoe landdegradatie het landschap verandert. Zorg ervoor dat u de belangrijkste vormen van landdegradatie begrijpt. Denk bijvoorbeeld aan verzilting, overbegrazing en ontbossing. Ten slotte is het noodzakelijk om de kenmerken van het natuurlijke landschap van de Middellandse Zee te begrijpen. Je moet begrijpen hoe tektonische platen het landschap vormen. Zorg ervoor dat u ook meer te weten komt over het klimaat in het gebied en begrijp hoe dit de vegetatie en de waterhuishouding beïnvloedt.

Dit gedeelte gaat over de Zuid-Amerikaanse regio. Je moet de kenmerken van de regio begrijpen en kunnen vergelijken met andere regio's. Je moet ook het ontwikkelingsproces in Zuid-Amerika begrijpen.

U moet van Zuid-Amerika weten welke landen tot deze regio behoren en welke andere landen aan deze regio grenzen. In de geologie moet je begrijpen hoe tektonische platen in de regio zijn gevormd en welke natuurlijke hulpbronnen er zijn. Je moet ook rekening houden met de verschillende klimaten in het gebied. Op maatschappelijk niveau moet je weten hoe de bevolking is verdeeld en welke talen er worden gesproken. Ook zou u de landen in de regio moeten kunnen rangschikken op basis van hun welvaart. Leer ook over het belang van landbouw en toerisme in de regio. Natuurlijk moet je ook weten wat er mis is. Denk aan criminaliteit, armoede en sociale ongelijkheid.

Sommige mensen in Zuid-Amerika werken in de formele sector. Niet iedereen kan hier echter werk vinden, waardoor er ook een omvangrijke informele sector is ontstaan. U moet de impact van de informele sector op officiële welzijnsgegevens begrijpen. Ook moet je de verdeling van de beroepsbevolking per sector kunnen beschrijven en inzicht hebben in de export van de regio. Welvaart leidt tot demografische veranderingen. U dient het demografische transitiemodel en de resultaten voor uw regio te begrijpen. Ten slotte is het ook belangrijk om de politieke eigenaardigheden van Zuid-Amerika te begrijpen.

In deze paragraaf wordt ingegaan op de Nederlandse aanpak van ruimtelijke en waterproblematiek in stedelijk gebied.

Op het examen moet u weten wat de overstromingsgevaren (van rivieren en zee) in Nederland zijn. en welke factoren de overstromingskans vergroten. Denk bijvoorbeeld aan de gevolgen van klimaatverandering. Er zijn twee belangrijke rivieren die bekend moeten zijn in het examen, namelijk de Rijn en de Maas. Het is belangrijk om te begrijpen hoe deze rivieren werden gebouwd. Denk bijvoorbeeld aan het waterstromingssysteem en de bron van het rivierwater.

Je moet begrijpen hoe Nederland omgaat met waterbeheer en hoe het in de loop van de tijd is veranderd. Van rivierruimten tot nationale hydrologische plannen. De dijken worden onder meer gebruikt voor het beheer van de watervoorraden. Zorg ervoor dat u begrijpt hoe dijken ruimte bieden terwijl ze water vasthouden. U moet ook het waterbeleid van de overheid kennen. Dat wil zeggen, behouden, opslaan en vrijgeven. Je moet ook begrijpen hoe het verbreden van de rivierbedding werkt. Ook moet u de bijzonderheden van de Nederlandse kust kennen. Zorg ervoor dat u de beleidstips voor kustbeheer begrijpt om essentiële kusten te behouden.

Voor ruimtelijke vragen moet je op je examen Randstad, Grote Havens, Noordvleugel, Zuidvleugel en Groene Hart kennen. Zorg ervoor dat u het verschil begrijpt tussen departementaal en regionaal beleid. Er zijn ook normen voor ruimtelijke ordening. Je moet ook de Nederlandse politiek in de jaren negentig en daarna begrijpen. Zorg dat je ontwikkelingen als science parks, smart cities en sustainable cities kunt toelichten.

Ook moet u weten welke woonwijken en buurten in de toets worden meegenomen. Het is belangrijk om te weten welke factoren van invloed zijn op de kwaliteit van leven in een gemeenschap. Zorg dat je weet hoe gemeenten gemeenschappen leefbaar en veilig maken/houden.